Polityka otwartości w programie Horyzont Europa

Pod koniec lutego 2021 r. Komisja Europejska opublikowała – zapowiadany już od kilku miesięcy – wzór umowy grantowej, która zawiera m.in. zapisy dotyczące otwartego udostępniania wyników badań.

Najważniejsze zmiany w kolejnym programie ramowym dotyczą:

• autorskich praw majątkowych, które powinny pozostać przy autorach,
• wymogu udostępnienia publikacji natychmiast, bez możliwości zastosowania okresu embarga,
• publikacji książkowych, które objęte zostały polityką otwartości.

Beneficjenci zobowiązani są do zapewnienia otwartego dostępu do recenzowanych publikacji naukowych, zgodnie z poniższymi zasadami:

• najpóźniej w momencie publikacji elektroniczną i możliwą do maszynowego odczytu kopię wersji opublikowanej lub zrecenzowanej i przyjętej do publikacji udostępnić należy w zaufanym repozytorium publikacji naukowych;
• należy udostępnić publikacje na warunkach licencji CC BY lub równoważnej, w odniesieniu do monografii i innych form dłuższych publikacji licencja może zawierać klauzule wyłączające komercyjne wykorzystanie bądź możliwość opracowania utworów zależnych (np. CC BY-NC, CC BY-ND);
• w odpowiednich wypadkach należy zamieścić w repozytorium informacje o innych rezultatach bądź innych narzędziach i instrumentach potrzebnych do weryfikacji publikacji naukowej (wraz z przypisanymi im trwałymi identyfikatorami).

Ze środku pochodzących z grantu można pokryć opłaty za publikacje tylko w sytuacji, jeśli ukazały się w miejscu w pełni otwartym.

W zakresie danych badawczych umowa zobowiązuje grantobiorców do:

• sporządzenia i regularnej aktualizacji planów zarządzania danymi badawczymi,
• zdeponowania danych w zaufanym repozytorium tak szybko jak to możliwe i zgodnie z planem zarządzania danymi badawczymi; a jeżeli w warunkach konkursowych pojawi się wymóg korzystania z repozytorium stowarzyszonego w ramach EOSC, należy to również uwzględnić,
• udostępnienia danych badawczych tak szybko jak to możliwe i zgodnie z planem zarządzania danymi badawczymi na warunkach licencji CC BY lub CC0 bądź równoważnych, zgodnie z zasadą „as open as possible, as closed as necessary”; jeżeli z jakichś względów otwarty dostęp nie może zostać zapewniony, powinno być to opisane w planie zarządzania danymi badawczymi.

Umowa określa ponadto zakres wymaganych metadanych, zarówno w odniesieniu do publikacji, jak i zestawów danych badawczych. Metadane powinny być udostępniane na licencji CC0 lub równoważnej oraz zgodnie z zasadami FAIR. Wymagane są informacje o autorze bądź autorach, tytule, dacie i miejscu publikacji bądź udostępnienia danych, źródle finansowania wraz z nazwą, akronimem i numerem grantu, zastosowanej licencji, trwałych identyfikatorach przypisanych publikacji, autorom oraz, jeżeli to możliwe, organizacjom i grantom. Według umowy ogłoszenia konkursowe mogą zawierać dodatkowe zapisy dotyczące otwartej nauki, np. zobowiązania w wyjątkowych sytuacjach zagrożenia publicznego. Ponadto, program ma w założeniu zachęcać do praktykowania otwartej nauki rozumianej jako podejście do procesu naukowego oparte na współpracy i rozpowszechnianiu wiedzy.

 

Źródło: otwartanauka.pl